Biżuteria towarzyszy człowiekowi od tysięcy lat. Jej funkcja zmieniała się w zależności od epoki – od ochronnego amuletu, przez symbol władzy i statusu społecznego, aż po element podkreślający indywidualny styl. Analizując dawne ozdoby, można dostrzec nie tylko rozwój technik jubilerskich, lecz także wartości, wierzenia i aspiracje ludzi żyjących w danym czasie.
Starożytny Egipt – złoto i symbolika
Egipcjanie traktowali biżuterię jako coś więcej niż ozdobę. Złoto utożsamiano ze słońcem i wiecznością, lapis lazuli (intensywnie niebieski kamień półszlachetny) z twórczością, turkus (niebiesko-zielony minerał) ze szczęściem, a karneol (odmiana chalcedonu o czerwono-pomarańczowej barwie) z energią i witalnością. Powszechnie noszono szerokie naszyjniki, bransolety na ramiona czy amulety w kształcie skarabeuszy. Intensywne barwy szkła i emalii dopełniały symboliczny charakter ozdób.
📸 Zdjęcie: Bransoleta królowej Ahhotep I – złoto zdobione lapis lazuli, tworzące elegancki dwukolorowy wzór.
Użyto w celach informacyjnych, źródło: Pinterest
Grecja i Rzym – od harmonii do przepychu
W starożytnej Grecji dominowały formy subtelne i eleganckie. Ceniono kamee (miniaturowe rzeźby w kamieniu, muszli lub szkle, wykonywane techniką reliefu) oraz granaty (minerały o wielu barwach, najczęściej głęboko czerwone). Motywy nawiązywały do mitologii.
Rzymianie przejęli greckie wzorce, jednak nadali im bardziej okazały charakter. Popularne stały się pierścienie, brosze i biżuteria wysadzana gemmami (kamieniami ozdobnymi rytowanymi lub rzeźbionymi, używanymi także jako pieczęcie). W modzie były także diamenty, perły, szmaragdy i rubiny.
📸 Zdjęcie: Intaglio z ametystu, przedstawiające portret Demostenesa, dzieło rzymskie z I w. p.n.e., sygnowane przez gemmariusza Dioskuridesa.
Użyto w celach informacyjnych, źródło: Christie's
Renesans – sztuka i kunszt jubilerski
Ożywienie zainteresowania antykiem sprawiło, że biżuteria renesansowa obfitowała w motywy klasyczne, girlandy (dekoracyjne wici z kwiatów i liści układane w łukowate wzory) czy kamee. Dzięki rozwojowi handlu do Europy trafiały kamienie szlachetne z nowych źródeł, m.in. rubiny i szmaragdy. Złoto, perły i kolorowe emalie tworzyły bogate, artystyczne kompozycje.
📸 Zdjęcie: Wisiorek, Anglia, ok. 1540–1560 – złoto emaliowane, oprawione w granat hessonit i perydot, zwieńczone zawieszką z szafirem.
Użyto w celach informacyjnych, źródło: Pinterest
Barok, rokoko i klasycyzm – komplety i kontrasty
W XVII i XVIII wieku pojawiły się parures (komplety biżuterii obejmujące naszyjnik, kolczyki, pierścionki czy bransoletki).
-
Barok charakteryzował się przepychem i kontrastami.
-
Rokoko wprowadzało lekkość i dekoracyjność.
-
Klasycyzm inspirował się prostotą antyku i dążył do harmonii.
Epokę tę zdominowały diamenty, których popularność wzrosła dzięki odkryciu brazylijskich złóż.
📸 Zdjęcie: Portugalski komplet biżuterii „sequilé”, koniec XVII/pocz. XVIII w. – złoto barokowe z misterną filigranową robotą, zdobione diamentami w szlifach tablicowych i rozetowych.
Użyto w celach informacyjnych, źródło: Pinterest
Epoka wiktoriańska – biżuteria pełna emocji
XIX wiek to czas, w którym biżuteria zaczęła odzwierciedlać emocje. Początkowo dominowały delikatne motywy kwiatowe i sercowe, później zaś rozpowszechniła się biżuteria żałobna z onyksu (czarna odmiana kwarcu), dżetu (odmiana węgla o połysku szklistym, używana w jubilerstwie) czy pereł, inspirowana okresem żałoby królowej Wiktorii. Popularne były także kamee i ozdoby sentymentalne zawierające pukle włosów czy ukryte inskrypcje.
📸 Zdjęcie: Naszyjnik wiktoriański (ok. 1835–1890) – złoto z kameą, charakterystyczny dla biżuterii epoki, często łączony także z tradycją żałobną.
Użyto w celach informacyjnych, źródło: Pinterest
Secesja – sztuka inspirowana naturą
Przełom XIX i XX wieku przyniósł nowy styl, w którym artyści tacy jak René Lalique traktowali biżuterię jako formę sztuki. Motywy kwiatów, owadów czy kobiecych sylwetek łączono z opalami (kamienie o charakterystycznej grze barw), perłami słodkowodnymi i kamieniami księżycowymi (minerały o mleczno-niebieskim połysku). Wartość artystyczna była istotniejsza niż sam materiał.
📸 Zdjęcie: René Lalique, brosza „The Kiss”, ok. 1900–1902 – przykład secesyjnej biżuterii artystycznej, łączącej symbolikę z mistrzowskim rzemiosłem.
Użyto w celach informacyjnych, źródło: Pinterest
Art déco – geometria i nowoczesność
Lata 20. i 30. XX wieku to czas wyrazistych, geometrycznych form. Popularne były diamenty w szlifach bagietkowych (prostokątny szlif przypominający kształt cegiełki), a także rubiny, szmaragdy, szafiry i onyks. Biżuteria z epoki art déco łączyła elegancję z inspiracjami nowoczesnością oraz egzotyką, szczególnie po odkryciu grobowca Tutenchamona.
📸 Zdjęcie: Brosza Cartier, ok. 1924 – platyna z diamentami, perłą hodowlaną, onyksami i kryształem górskim, w geometrycznym stylu art déco.
Użyto w celach informacyjnych, źródło: Pinterest
Biżuteria współczesna – różnorodność i indywidualizm
Po II wojnie światowej powróciła moda na okazałe ozdoby – pierścionki koktajlowe (duże, efektowne pierścionki z centralnym kamieniem, popularne zwłaszcza w latach 40. i 50.), bransolety czy brosze w stylu glamour.
W drugiej połowie XX wieku i obecnie dominuje różnorodność. Jedni wybierają minimalistyczne złote łańcuszki, inni – spektakularne dzieła sztuki jubilerskiej. Nowoczesne technologie, takie jak projektowanie 3D, otworzyły drogę do tworzenia nowych form i wykorzystania rzadkich metali, w tym osmu – niezwykle rzadkiego i wyjątkowego pierwiastka, wyróżniającego się trwałością i prestiżem. W 3Gems wprowadzamy go do naszych projektów jako symbol nowoczesnego podejścia do jubilerstwa.
📸 Zdjęcie: Raper Central Cee nosi swoja zawieszkę „Queen Elizabeth” od lipca 2024
Użyto w celach informacyjnych, źródło: Pinterest
Podsumowanie
Historia biżuterii to opowieść o zmieniających się epokach, wartościach i gustach. Od starożytnych amuletów po nowoczesne projekty – każda epoka pozostawiła po sobie charakterystyczne formy i techniki. Dziś, sięgając po złoto, srebro czy rzadkie metale, nosimy nie tylko piękną ozdobę, lecz także fragment historii, którą przekazujemy dalej z pokolenia na pokolenie.
👉 Zobacz nasze projekty i odkryj współczesne podejście do biżuterii w 3Gems.
